زوال عقل يك اصطلاح كلي براي از بين رفتن تدريجي توانايي ذهني است كه موجب اختلال در زندگي روزمره مي‌شود. از دست دادن حافظه نمونه‌اي از زوال عقل و آلزايمر رايج‌ترين نوع از آن است.
زوال عقل يا دمانس (Dementia) يك بيماري خاص نيست. بلكه اصطلاحي عمومي براي علائم مربوط به از بين رفتن تدريجي حافظه و ديگر توانايي‌هاي فكري و ذهني است. به گونه‌اي كه فعاليت‌هاي روزانه فرد تحت تاثير آن قرار مي‌گيرد. بيماران آلزايمري حدود ۶۰% تا ۸۰% مبتلايان به زوال عقل را شامل مي‌شوند. دمانس عروقي (Vascular Dementia) كه معمولا پس از سكته رخ مي‌دهد نيز در رده دوم فراواني قرار دارد. البته مواردي نيز وجود دارند كه علايم دمانس را نشان مي‌دهند، اما بازگشت پذيرند؛ مانند مشكلات تيروييدي و كمبود ويتامين. در اين موارد با درمان علت بيماري، زوال عقل درمان مي‌شود. در ادامه همراه مجله دلتا باشيد.
دمانس نشانه‌هاي متنوعي دارد. حداقل بايستي دو مورد از كاركرد‌هاي ذهني تحت تاثير قرار بگيرند و عملكردشان مختل شود كه بتوان از آن به عنوان زوال عقل نام برد.
نشانه‌هاي زودهنگام ابتلا به زوال عقل
نشانه‌هاي رايج كه در ابتدا نمايان مي‌شوند به شرح زير است:
- مشكلات حافظه، خصوصا در به يادآوري اتفاقات اخير
- احساس گيجي
- كاهش تمركز
- تغييرات در رفتار و شخصيت
- بي علاقگي، بي انگيزگي و افسردگي
- كاهش توانايي در انجام فعاليت‌هاي روزانه
نحوه تشخيص زوال عقل يا دمانس
هيچ آزمايش پزشكي براي تشخيص دمانس وجود ندارد. پزشكان آلزايمر و ديگر انواع زوال عقل را بر اساس سابقه پزشكي، معاينه جسمي، تست‌هاي آزمايشگاهي، تست‌هاي رفتار شناختي، عكس برداري از مغز و مصاحبه روانپزشكي فرد تشخيص مي‌دهند. پزشكان مي‌توانند با درصد احتمال بالايي ابتلاي فرد به دمانس را تشخيص دهند. اما تشخيص نوع دمانس در بيمار بسيار دشوار است. زيرا داراي نشانه‌هاي مشابهي هستند.
درمان زوال عقل
درمان دمانس به علت ابتلاي فرد به اين بيماري وابسته است. در بيشتر مواردي كه زوال عقل پيش رونده است، مانند آلزايمر، هيچ درماني براي متوقف ساختن يا كند كردن پيشرفت بيماري وجود ندارد. اما در مواردي كه اختلال تيروييدي يا كمبود ويتامين موجب ابتلا به دمانس شده است، با درمان علت بيماري، مي‌توان آن را درمان كرد.
روش‌هاي پيشگيري از ابتلا به زوال عقل
برخي عوامل موثر در ابتلا به دمانس، مانند سن و ژنتيك، قابل كنترل نيستند. اما پژوهشگران دريافته‌اند كه عوامل قلبي – عروقي، تناسب اندام و رژيم غذايي فرد در احتمال ابتلا به زوال عقل موثرند.
- عوامل قلبي – عروقي: مغز به وسيله يك شبكه در هم تنيده از رگ‌هاي خوني تغذيه مي‌شود. هر آسيبي كه به رگ‌هاي خوني برسد (در هر جاي بدن) موجب كاهش خون ورودي به مغز مي‌شود، در نتيجه به سلول‌هاي مغزي غذا و اكسيژن كافي نمي‌رسد و آسيب مي‌بينند.
جهت بهبود شرايط قلب و عروق خود بهتر است سيگار نكشيد، فشار خون، كلسترول و قند خون خود را در محدود معين تنظيم كنيد و وزني متعادل داشته باشيد. - تمرينات ورزشي: تمرينات ورزشي منظم احتمال ابتلا به دمانس را كاهش مي‌دهد. پژوهش‌ها نشان داده است كه ورزش موجب مي‌شود جريان ورودي خون و اكسيژن به مغز افزايش يابد كه خود باعث كاركرد بهتر سلول‌هاي مغزي مي‌شود.
- رژيم غذايي: هر آنچه كه مي‌خوريد تاثير مستقيمي روي سلامت مغز شما دارد. پژوهش‌ها نشان داده است كه رژيم‌هاي غذايي سالم (مانند رژيم مديترانه‌اي) باعث حفظ سلامت قلب و عروق شده و در نتيجه مانع از زوال عقل مي‌شود. در رژيم مديترانه‌اي مصرف گوشت قرمز به حداقل مي‌رسد. اين رژيم همچنين بر استفاده از غلات كامل، ميوه‌ها و سبزيجات، ماهي و حيوانات دريايي، مغزهاي روغني (آجيل)، روغن زيتون و ديگر چربي‌هاي سالم تاكيد دارد.انجمن آلزايمر انگلستان اعلام كرده است، شواهد نشان مي‌دهد كه رعايت رژيم مديترانه‌اي باعث كاهش احتمال ابتلا به نقصان حافظه و دمانس مي‌شود. بررسي‌ها نشان داده است كه در صورت استفاده از رژيم مديترانه‌اي، ميزان سكته، ديابت نوع ۲، بيماري‌هاي قلب و عروق و مرگ و مير كاهش چشمگيري مي‌يابد.
رژيم مديترانه اي به دليل درصد بالاي آنتي اكسيدان، باعث محافظت از بدن مي‌شود. آنتي اكسيدان موجود در ميوه‌ها و سبزيجات و درصد بالاي پروتيين در آنها، از آسيب رسيدن به سلول‌هاي مغزي جلوگيري مي‌كند.
همچنين بخوانيد:
موثرترين روش هاي تقويت سيستم ايمني بدن
كنترل افسردگي با روش‌هاي خانگي
خواص ويتامين ب۱۲ و عوارض ناشي از كمبود آن
با مجله سلامتي دلتا همراه باشيد